Prawidłowe ciśnienie krwi – ile powinno wynosić?

Ciśnienie krwi to jeden z najważniejszych wskaźników zdrowia naszego układu krążenia. To siła, z jaką krew naciska na ściany tętnic podczas każdego uderzenia serca. Mimo że pomiar ciśnienia zajmuje zaledwie kilka minut, może dostarczyć cennych informacji o stanie naszego zdrowia i ryzyku rozwoju poważnych chorób serca.

Dlaczego warto znać swoje ciśnienie? Nadciśnienie tętnicze, zwane często „cichym zabójcą”, może przez lata rozwijać się bez widocznych objawów, jednocześnie uszkadzając serce, mózg, nerki i oczy. Regularna kontrola ciśnienia to prosty sposób na wczesne wykrycie problemów i zapobieganie poważnym powikłaniom.

Jak odczytać wynik pomiaru ciśnienia?

Każdy pomiar ciśnienia składa się z dwóch liczb zapisanych w formie ułamka, na przykład 120/80 mmHg.

Pierwsza liczba (ciśnienie skurczowe) to maksymalne ciśnienie w tętnicach w momencie, gdy serce się kurczy i wypomowuje krew. Druga liczba (ciśnienie rozkurczowe) to minimalne ciśnienie, gdy serce się rozluźnia między uderzeniami.

Jednostką miary jest mmHg (milimetry słupa rtęci) – historyczne nawiązanie do pierwszych ciśnieniomierzy, które wykorzystywały rtęć do pomiaru.

Normy ciśnienia krwi dla dorosłych

Według aktualnych wytycznych europejskich towarzystw kardiologicznych, wartości ciśnienia krwi klasyfikuje się następująco:

Najlepsze ciśnienie to wartości poniżej 120/80 mmHg – taki wynik wskazuje na optymalne funkcjonowanie układu krążenia i najniższe ryzyko powikłań sercowo-naczyniowych.

Ciekawostka: Badania pokazują, że każdy wzrost ciśnienia skurczowego o 20 mmHg lub rozkurczowego o 10 mmHg podwaja ryzyko wystąpienia choroby serca czy udaru mózgu u osób w wieku 40-70 lat.

Ciśnienie krwi w różnych grupach wiekowych

Dzieci i młodzież

U najmłodszych normy ciśnienia znacznie różnią się od wartości dorosłych:

• Noworodki: 60-90/30-60 mmHg
• Niemowlęta: 80-100/50-70 mmHg
• Dzieci przedszkolne: 90-110/50-70 mmHg
• Dzieci szkolne: 100-120/60-80 mmHg
• Młodzież: 110-130/70-85 mmHg

Osoby starsze

Z wiekiem nasze tętnice naturalnie tracą elastyczność, co wpływa na wzrost ciśnienia. Dla osób po 65. roku życia akceptowalne są nieco wyższe wartości – do 140/90 mmHg, a u najstarszych (po 80. roku życia) nawet do 150/90 mmHg.

Ważne: U seniorów zbyt agresywne obniżanie ciśnienia może być niebezpieczne i prowadzić do zawrotów głowy, upadków czy zaburzeń krążenia mózgowego.

Kobiety w ciąży

Ciężarne wymagają szczególnej kontroli ciśnienia. Prawidłowe wartości to poniżej 140/90 mmHg. Ciśnienie przekraczające te wartości po 20. tygodniu ciąży może wskazywać na nadciśnienie ciążowe lub preeklampsję – stany zagrażające zdrowiu matki i dziecka.

Różnice między kobietami a mężczyznami

Kobiety, szczególnie młode, mają zazwyczaj niższe ciśnienie niż mężczyźni – często oscyluje ono wokół 110/70 mmHg. To naturalna różnica hormonalna, która zmienia się po menopauzie, gdy ryzyko nadciśnienia u kobiet zrównuje się z męskim.

Uwaga na niedociśnienie: Wartości poniżej 100/60 mmHg mogą powodować nieprzyjemne objawy jak zawroty głowy, osłabienie, zimne kończyny czy omdlenia.

Co wpływa na nasze ciśnienie krwi?

Czynniki, na które nie mamy wpływu:

Wiek – naturalne starzenie się naczyń krwionośnych Geny – predyspozycje dziedziczne (odpowiadają za 30-50% ryzyka) Płeć – mężczyźni częściej chorują przed 50. rokiem życia

Czynniki, które możemy kontrolować:

Dieta – nadmiar soli, tłuszczów nasyconych, niedobór potasu i magnezu Masa ciała – każdy kilogram nadwagi zwiększa ciśnienie Aktywność fizyczna – brak ruchu osłabia serce i naczynia Stres – przewlekłe napięcie podnosi ciśnienie Nałogi – palenie tytoniu i nadmierne picie alkoholu Sen – nieregularny odpoczynek zaburza rytm serca

Jak prawidłowo zmierzyć ciśnienie?

Aby otrzymać wiarygodny wynik, warto przestrzegać kilku prostych zasad:

1. Przygotuj się do pomiaru: odpocznij 5 minut, nie pij kawy ani nie pal przez godzinę przed pomiarem
2. Zajmij właściwą pozycję: siedź wygodnie z plecami opartymi, stopy płasko na podłodze, ramię na wysokości serca

Najczęstsze błędy podczas pomiaru:

• Zbyt mały lub duży mankiet
• Pomiar przez ubranie
• Rozmowa podczas pomiaru
• Pełny pęcherz
• Skrzyżowane nogi

Pamiętaj: Pojedynczy podwyższony pomiar to jeszcze nie nadciśnienie. Diagnoza wymaga kilku pomiarów w różnych dniach.

Kiedy zgłosić się do lekarza?

Natychmiast skontaktuj się z lekarzem, jeśli:

• Ciśnienie przekracza 180/110 mmHg
• Masz silny ból głowy, zaburzenia widzenia lub ból w klatce piersiowej
• Występują nudności, wymioty lub duszność

Umów się na planową wizytę, gdy:

• Ciśnienie regularnie przekracza 140/90 mmHg
• Masz częste bóle głowy, zawroty głowy lub kołatania serca
• W rodzinie występuje nadciśnienie lub choroby serca

Jak dbać o prawidłowe ciśnienie?

Zdrowa dieta

Ogranicz sól do maksymalnie 5 gramów dziennie (jedna płaska łyżeczka). Unikaj produktów wysoko przetworzonych, które są jej głównym źródłem.

Zwiększ spożycie:

• Owoców i warzyw (minimum 5 porcji dziennie)
• Produktów pełnoziarnistych
• Ryb, szczególnie tłustych
• Orzechów i nasion

Aktywność fizyczna

30 minut umiarkowanej aktywności fizycznej przez większość dni tygodnia może obniżyć ciśnienie o 4-9 mmHg. To może być spacer, jazda na rowerze, pływanie czy taniec.

Zarządzanie stresem

Chroniczny stres może podnosić ciśnienie. Pomocne mogą być techniki relaksacyjne, medytacja, hobby czy regularne spotkania z bliskimi.

Kontrola wagi

Utrata nawet 2-3 kilogramów może zauważalnie obniżyć ciśnienie. Każdy kilogram mniej to przeciętnie 1 mmHg niższe ciśnienie.

Podsumowanie

Prawidłowe ciśnienie krwi to inwestycja w nasze długoterminowe zdrowie. Optymalne wartości poniżej 120/80 mmHg chronią nas przed udarem, zawałem serca, chorobami nerek i utratą wzroku.

Pamiętaj o regularnych pomiarach – to prosty sposób na wczesne wykrycie problemów. Jeśli Twoje ciśnienie wykracza poza normy, nie ignoruj tego. Wczesne działanie może zapobiec poważnym powikłaniom i znacznie poprawić jakość życia.

Małe zmiany w codziennych nawykach – mniej soli, więcej ruchu, lepsze zarządzanie stresem – mogą przynieść spektakularne rezultaty dla Twojego zdrowia.

Źródła:

1. Williams B, Mancia G, Spiering W, et al. 2018 ESC/ESH Guidelines for the management of arterial hypertension. European Heart Journal. 2018;39(33):3021-3104.
2. Whelton PK, Carey RM, Aronow WS, et al. 2017 ACC/AHA/AAPA/ABC/ACPM/AGS/APhA/ASH/ASPC/NMA/PCNA Guideline for the Prevention, Detection, Evaluation, and Management of High Blood Pressure in Adults. Hypertension. 2018;71(6):e13-e115.
3. Tykarski A, Narkiewicz K, Gaciong Z, et al. Zasady postępowania w nadciśnieniu tętniczym — 2019 rok. Nadciśnienie Tętnicze w Praktyce. 2019;5(1):1-86.
4. World Health Organization. Hypertension. Geneva: WHO; 2021. Available from: https://www.who.int/news-room/fact-sheets/detail/hypertension
5. Flynn JT, Kaelber DC, Baker-Smith CM, et al. Clinical Practice Guideline for Screening and Management of High Blood Pressure in Children and Adolescents. Pediatrics. 2017;140(3):e20171904.