Angina to jedno z najczęstszych schorzeń, z którym każdy z nas ma do czynienia przynajmniej kilka razy w życiu. To ostre zapalenie migdałków podniebiennych, które może być wywołane przez różne drobnoustroje. Choć często bagatelizowana, angina wymaga właściwej diagnostyki i leczenia, szczególnie gdy ma podłoże bakteryjne.
Spis treści
Dlaczego powstaje angina?
Główną przyczyną anginy są infekcje wirusowe, które odpowiadają za około 80-90% przypadków u dorosłych. Do najczęstszych sprawców należą rinowirusy, adenowirusy czy wirus Epsteina-Barr. U dzieci proporcje są nieco inne – wirusy wywołują 70-85% zapaleń gardła.
Angina bakteryjna stanowi mniejszość przypadków, ale wymaga szczególnej uwagi. Najczęstszym sprawcą jest paciorkowiec β-hemolizujący grupy A (Streptococcus pyogenes), zwany także PBHA. U dorosłych coraz częściej spotyka się także zakażenia bakterią Fusobacterium necrophorum.
Zakażenie przenosi się drogą kropelkową – przez kaszel, kichanie czy rozmowę z chorą osobą. Można się także zarazić przez bezpośredni kontakt z wydzieliną z górnych dróg oddechowych.
Jak rozpoznać anginę?
Objawy anginy różnią się znacznie w zależności od tego, czy mamy do czynienia z infekcją wirusową czy bakteryjną.
Angina wirusowa – łagodniejszy przebieg
Angina wirusowa rozwija się stopniowo, a objawy narastają powoli. Charakteryzuje się:
- Umiarkowanym bólem gardła
- Niewielką gorączką (zwykle poniżej 39°C) lub jej brakiem
- Towarzyszącym kaszlem i katarem
- Chrypką
- Ogólnym osłabieniem
- Czasem biegunką
Angina bakteryjna – gwałtowny początek
Angina paciorkowcowa ma zupełnie inny przebieg. Objawy pojawiają się nagle i są znacznie bardziej nasilone:
- Silny ból gardła utrudniający połykanie
- Wysoka gorączka (często powyżej 39°C)
- Powiększone i bolesne węzły chłonne szyjne
- Białawe naloty na migdałkach
- Ból głowy i ogólne rozbicie
- U dzieci także ból brzucha, nudności i wymioty
Ważna różnica: przy anginie bakteryjnej nie występuje kaszel ani katar. Jeśli masz oba te objawy, prawdopodobnie masz do czynienia z infekcją wirusową.
Kiedy udać się do lekarza?
Większość przypadków anginy wirusowej można leczyć w domu, ale są sytuacje wymagające konsultacji lekarskiej:
Udaj się do lekarza pilnie, gdy:
- Gorączka utrzymuje się ponad 48 godzin
- Ból gardła jest tak silny, że nie możesz przełykać płynów
- Masz trudności z oddychaniem
- Węzły chłonne szyjne są bardzo powiększone i bolesne
- Pojawiły się białe naloty na migdałkach
Wezwij pogotowie, gdy:
- Nie możesz otworzyć ust
- Masz nadmierny ślinotok
- Wystąpiły objawy duszności
Jak lekarz diagnozuje anginę?
Lekarz używa sprawdzonej metody diagnostycznej zwanej skalą Centora/McIsaaca, która pomaga ocenić prawdopodobieństwo bakteryjnego podłoża anginy:
| Objaw | Punkty |
|---|---|
| Gorączka powyżej 38°C | 1 |
| Brak kaszlu | 1 |
| Powiększone węzły chłonne szyjne | 1 |
| Naloty na migdałkach | 1 |
| Wiek 3-14 lat | +1 |
| Wiek 15-44 lata | 0 |
| Wiek powyżej 45 lat | -1 |
Interpretacja wyników:
- 0-1 punktów: leczenie objawowe
- 2-3 punkty: wykonanie szybkiego testu paciorkowcowego
- 4-5 punktów: możliwe natychmiastowe wdrożenie antybiotykoterapii
W przypadku podejrzenia anginy bakteryjnej lekarz może wykonać szybki test antygenowy (wynik w kilka minut) lub zlecić posiew z gardła.
Leczenie anginy – co naprawdę pomaga?
Angina wirusowa – leczenie objawowe
Przy anginie wirusowej antybiotyki są bezskuteczne. Leczenie koncentruje się na łagodzeniu objawów:
Leki przeciwbólowe i przeciwgorączkowe:
- Paracetamol: 500-1000 mg co 6-8 godzin
- Ibuprofen: 400-600 mg co 8 godzin
Środki miejscowe:
- Pastylki do ssania z benzydaminą lub lidokainą
- Płukanki antyseptyczne
- Spray do gardła
Domowe sposoby:
- Dużo ciepłych płynów
- Płukanie gardła słoną wodą
- Ssanie kostek lodu
- Odpoczynek
Angina bakteryjna – antybiotyki są konieczne
Antybiotyk pierwszego wyboru to penicylina V podawana doustnie przez 10 dni. Dawkowanie zwykle wynosi 500 mg 2-3 razy dziennie.
W przypadku alergii na penicylinę:
- Erytromycyna: 500 mg 4 razy dziennie
- Klindamycyna: 300 mg 3 razy dziennie
- Cefadroksyl: 500 mg 2 razy dziennie
Kluczowe zasady antybiotykoterapii:
- Rozpocznij leczenie w ciągu 48-72 godzin od pojawienia się objawów
- Dokończ pełny cykl leczenia, nawet gdy poczujesz się lepiej
- Poprawa powinna nastąpić w ciągu 24-48 godzin
Powikłania anginy – kiedy choroba staje się groźna?
Choć powikłania anginy u dorosłych są rzadkie, warto je znać:
Powikłania miejscowe:
- Ropień okołomigdałkowy
- Zapalenie ucha środkowego
- Zapalenie zatok przynosowych
Powikłania ogólnoustrojowe (bardzo rzadkie):
- Gorączka reumatyczna
- Ostre kłębuszkowe zapalenie nerek
- Zespół toksycznego wstrząsu paciorkowcowego
Jak można zapobiec anginie?
Podstawowe zasady higieny:
- Często myj ręce, szczególnie w sezonie infekcji
- Unikaj bliskiego kontaktu z chorymi osobami
- Nie dziel się kubkami, sztućcami czy innymi przedmiotami osobistego użytku
- Regularnie wietrz pomieszczenia
Wzmacnianie odporności:
- Jedz zdrowo i regularnie
- Śpij co najmniej 7-8 godzin dziennie
- Uprawiaj regularną aktywność fizyczną
- Unikaj stresu
- Rzuć palenie – osłabia ono naturalną barierę ochronną gardła
Popularne mity o anginie
Mit: „Angina zawsze wymaga antybiotyku” Prawda: Większość przypadków anginy ma pochodzenie wirusowe i antybiotyki są bezskuteczne.
Mit: „Zimne napoje powodują anginę” Prawda: Angina jest wywoływana przez drobnoustroje, a nie przez temperaturę napojów.
Mit: „Usunięcie migdałków całkowicie zapobiega anginie” Prawda: Zmniejsza ryzyko, ale nie eliminuje go całkowicie, gdyż w gardle znajdują się inne elementy tkanki limfatycznej.
Kiedy choroba minie?
Angina wirusowa zwykle ustępuje samoistnie w ciągu 3-7 dni. Angina bakteryjna bez leczenia może trwać 3-4 dni, ale z antybiotykiem objawy łagodnieją już po 24-48 godzinach.
Pamiętaj, że przy anginie bakteryjnej jesteś zakaźny przez około 24 godziny od rozpoczęcia antybiotykoterapii. Po tym czasie możesz wrócić do normalnej aktywności, jeśli czujesz się na siłach.
Angina u dzieci – co warto wiedzieć?
U dzieci angina bakteryjna występuje częściej niż u dorosłych. Dzieci w wieku 5-15 lat są szczególnie narażone na zakażenie paciorkowcem. Objawy są podobne jak u dorosłych, ale częściej występują ból brzucha, nudności i wymioty.
Dziecko z anginą bakteryjną powinno pozostać w domu przez pierwsze 24 godziny antybiotykoterapii. Decyzję o powrocie do szkoły należy uzależnić od stanu ogólnego małego pacjenta.
Angina, choć częsta i zwykle niegroźna, wymaga właściwego podejścia diagnostycznego. Pamiętaj, że większość przypadków ma pochodzenie wirusowe i nie wymaga antybiotyków. Jeśli jednak podejrzewasz anginę bakteryjną – nie zwlekaj z wizytą u lekarza. Szybka diagnoza i właściwe leczenie to klucz do szybkiego powrotu do zdrowia.
Źródła:
- Centers for Disease Control and Prevention. Strep Throat: All You Need to Know. https://www.cdc.gov/groupastrep/diseases-public/strep-throat.html
- European Society of Clinical Microbiology and Infectious Diseases. Diagnosis and management of acute pharyngitis: ESCMID guideline. Clinical Microbiology and Infection, 2012.
- American Academy of Family Physicians. Acute Pharyngitis. Am Fam Physician. 2020;102(10):592-602.
- World Health Organization. The rational use of drugs in the management of acute diarrhoea in children. Geneva: World Health Organization; 1990.
- Polish Society of Otorhinolaryngology Head and Neck Surgery. Recommendations for the diagnosis and treatment of acute pharyngitis. 2019.
