Państwowy system ochrony zdrowia oferuje szeroki zakres bezpłatnych programów profilaktycznych, które mogą uratować życie lub znacząco poprawić jego jakość. Wczesne wykrywanie chorób zwiększa skuteczność leczenia nawet o kilkadziesiąt procent, a koszty dla pacjenta? Żadne.
Według danych Ministerstwa Zdrowia, regularne uczestnictwo w programach profilaktycznych może zmniejszyć zachorowalność i umieralność z powodu chorób układu krążenia nawet o 20%.
Spis treści
Moje zdrowie – kompleksowy bilans zdrowia
Program „Moje zdrowie – bilans zdrowia osoby dorosłej” to najszerszy z dostępnych programów profilaktycznych. Skierowany jest do wszystkich dorosłych Polaków bez górnej granicy wieku.
Kto może skorzystać:
- Osoby w wieku 20-49 lat (nie częściej niż co 5 lat)
- Osoby po 50. roku życia (co 3 lata)
Program realizowany jest przez personel podstawowej opieki zdrowotnej i składa się z trzech etapów. Pierwszy to kwestionariusz bilansu zdrowia, który można wypełnić online przez Internetowe Konto Pacjenta lub aplikację mojeIKP. Następnie wykonywane są badania laboratoryjne – zakres podstawowy dla każdego, rozszerzony w zależności od wieku, płci i wyników ankiety. Całość kończy wizyta podsumowująca, podczas której omawiane są wyniki i ustalany Indywidualny Plan Zdrowotny.
Programy profilaktyki nowotworów
Profilaktyka raka piersi
Mammografia jest dostępna bezpłatnie dla kobiet w wieku 45-74 lat. Warunkiem uczestnictwa jest brak mammografii w ciągu ostatnich dwóch lat. Kobiety po leczeniu raka piersi mogą wykonywać badanie nawet co 12 miesięcy.
Zapisy na badanie odbywają się przez centralną e-rejestrację w Internetowym Koncie Pacjenta lub aplikacji mojeIKP. Nie potrzebujesz skierowania od lekarza.
Profilaktyka raka szyjki macicy
Program cytologiczny obejmuje kobiety w wieku 25-64 lat i oferuje dwa schematy badań:
Tradycyjny: klasyczna cytologia wykonywana co 3 lata Nowoczesny: test HPV HR z genotypowaniem co 5 lat, przy dodatnim wyniku uzupełniany cytologią na podłożu płynnym
Podobnie jak w przypadku mammografii, zapisy odbywają się przez e-rejestrację bez konieczności posiadania skierowania.
Profilaktyka raka jelita grubego
Program badań przesiewowych raka jelita grubego jest przeznaczony dla osób w wieku 50-65 lat. Młodsi pacjenci (40-49 lat) mogą uczestniczyć, jeśli w ich rodzinie wystąpił nowotwór jelita grubego.
Warunkami uczestnictwa są: brak objawów sugerujących nowotwór oraz brak kolonoskopii w ciągu ostatnich 10 lat.
Profilaktyka chorób układu krążenia
Program CHUK (Chorób Układu Krążenia) skierowany jest do osób w wieku 35-65 lat, które nie mają rozpoznanych chorób serca i naczyń oraz nie chorowały na cukrzycę czy przewlekłe choroby nerek.
Program obejmuje wywiad zdrowotny, badania diagnostyczne (pomiar ciśnienia, cholesterolu, glukozy) oraz ocenę ryzyka przez lekarza. W zależności od wyników pacjent otrzymuje zalecenia dotyczące dalszego postępowania.
Aby przystąpić do programu, wystarczy zgłosić się do lekarza rodzinnego – skierowanie nie jest potrzebne.
Szczepienia przeciw HPV
| Grupa wiekowa | Dostępność | Preparaty |
|---|---|---|
| 9-14 lat | Bezpłatne w ramach Powszechnego Programu | Cervarix, Gardasil9 |
| 14-18 lat | Bezpłatne poza Programem | Cervarix |
| Powyżej 18 lat | 50% odpłatność | Cervarix |
Szczepienia można wykonać w każdym POZ prowadzącym szczepienia dzieci i młodzieży lub po otrzymaniu recepty i odbiorze szczepionki w aptece.
Programy specjalistyczne
Profilaktyka chorób odtytoniowych
Program działa na dwóch poziomach: podstawowym (dla wszystkich palących powyżej 18 lat) i specjalistycznym (dla osób uzależnionych od 16. roku życia). Dodatkowo osoby w wieku 40-65 lat mogą skorzystać z diagnostyki POChP, jeśli nie wykonywały badań spirometrycznych przez ostatnie 3 lata.
Profilaktyka gruźlicy
Bezpłatne badania przesiewowe mogą wykonać osoby powyżej 18 lat, które miały kontakt z chorymi na gruźlicę lub mają trudne warunki życia zwiększające ryzyko zachorowania. Program realizują pielęgniarki POZ.
Programy dla kobiet w ciąży i noworodków
Badania prenatalne
Program obejmuje trzy etapy realizowane w różnych okresach ciąży:
- 11-14 tydzień: poradnictwo i badania biochemiczne
- 11-14 lub 18-22 tydzień: USG w kierunku wad wrodzonych
- Według wskazań: badania genetyczne i pobieranie materiału płodowego
Badania przesiewowe noworodków
Każde dziecko urodzone w Polsce jest automatycznie objęte programem wykrywania chorób wrodzonych. Badania obejmują siedem schorzeń, w tym hipotereozę, fenyloketonurię, mukowiscydozę czy rdzeniowy zanik mięśni.
Jak skorzystać z programów profilaktycznych
Większość programów nie wymaga skierowania – wystarczy zgłosić się do lekarza POZ lub bezpośrednio na badanie. W przypadku mammografii i cytologii można skorzystać z wygodnej e-rejestracji przez Internetowe Konto Pacjenta.
Aplikacja mojeIKP dodatkowo umożliwia odbieranie powiadomień o e-receptach, wykupywanie leków przez skanowanie kodu QR oraz zarządzanie wizytami.
Dodatkowe wsparcie zdrowotne
Dla osób zainteresowanych zdrowym odżywianiem dostępny jest portal diety.nfz.gov.pl, szczególnie przydatny dla pacjentów z cukrzycą, nadciśnieniem czy otyłością.
Dlaczego warto uczestniczyć w programach profilaktycznych
Regularne badania profilaktyczne to inwestycja w przyszłość zdrowotną, która nie kosztuje ani złotówki. Wczesne wykrycie chorób często oznacza skuteczniejsze i mniej inwazyjne leczenie, lepszą jakość życia i większe szanse na pełne wyzdrowienie.
Jeśli masz pytania dotyczące konkretnych programów, skontaktuj się z Telefoniczną Informacją Pacjenta NFZ pod numerem 800 190 590 lub sprawdź szczegółowe informacje na stronie pacjent.gov.pl w zakładce Profilaktyka.
Źródła:
- Ministerstwo Zdrowia, Bezpłatne programy profilaktyczne, Portal Gov.pl
- Narodowy Fundusz Zdrowia, Telefoniczna Informacja Pacjenta: 800 190 590
- Portal pacjent.gov.pl, zakładka Profilaktyka
- Internetowe Konto Pacjenta i aplikacja mojeIKP
- Portal diety.nfz.gov.pl
