Ultrasonografia piersi to jedno z najważniejszych narzędzi w diagnostyce chorób sutka. To bezpieczne, nieinwazyjne badanie, które może uratować życie dzięki wczesnemu wykryciu zmian nowotworowych. Jak przebiega badanie USG piersi i kiedy warto je wykonać?
Spis treści
Czym jest USG piersi i kiedy je wykonać
Ultrasonografia piersi wykorzystuje fale ultradźwiękowe do tworzenia obrazu wnętrza piersi w czasie rzeczywistym. W przeciwieństwie do mammografii, nie emituje promieniowania jonizującego, co czyni je całkowicie bezpiecznym dla organizmu.
USG piersi szczególnie dobrze sprawdza się u kobiet młodszych, których tkanka piersiowa jest jeszcze gęsta i gruczołowa. U kobiet poniżej 40. roku życia to często badanie pierwszego wyboru w diagnostyce zmian w obrębie piersi.
Główne wskazania do wykonania USG piersi:
- Wyczuwalne guzki lub zgrubienia w piersi
- Ból piersi o niejasnym pochodzeniu
- Zmiany skórne (zaczerwienienie, obrzęk, wcięcia)
- Wydzielina z brodawki sutkowej
- Asymetria piersi
- Powiększone węzły chłonne w okolicy pachy
Ciekawostka: Według danych Amerykańskiego Towarzystwa Raka, USG piersi może wykryć nawet te nowotwory, które nie są widoczne w mammografii u kobiet z gęstą tkanką gruczołową – dotyczy to około 40% wszystkich przypadków.
Jak często wykonywać USG piersi
Częstotliwość badań USG piersi zależy przede wszystkim od wieku i czynników ryzyka. Nie ma uniwersalnych wytycznych, ale większość ekspertów zgadza się co do podstawowych zasad.
| Grupa wiekowa | Częstotliwość USG | Dodatkowe uwagi |
|---|---|---|
| 20-30 lat | Co 2-3 lata | Przy braku objawów i czynników ryzyka |
| 30-40 lat | Co roku | Szczególnie przy gęstej tkance gruczołowej |
| 40-50 lat | Jako uzupełnienie mammografii | Głównie przy wskazaniach klinicznych |
| Powyżej 50 lat | Według zaleceń lekarza | Zwykle jako badanie uzupełniające |
Kobiety z podwyższonym ryzykiem – te z obciążeniem rodzinnym, nosicielki mutacji genów BRCA1/BRCA2 czy po przebytym raku piersi – powinny wykonywać badanie częściej, nawet co 6 miesięcy.
Przygotowanie do badania USG piersi
Badanie USG piersi nie wymaga specjalnego przygotowania, co jest jego ogromną zaletą. Możesz normalnie jeść, pić i przyjmować leki. Istnieje jednak kilka wskazówek, które pomogą uzyskać najlepsze wyniki.
Optymalny termin badania to 5-12 dzień cyklu menstruacyjnego, czyli tydzień po zakończeniu miesiączki. W tym czasie piersi są najmniej wrażliwe, a obraz USG najczystszy. Kobiety w menopauzie mogą wykonać badanie w dowolnym terminie.
Przed wizytą warto przygotować informacje o:
- Dacie ostatniej miesiączki
- Przyjmowanych lekach, szczególnie hormonach
- Przebytych chorobach piersi
- Wywiadzie rodzinnym dotyczącym nowotworów
Przebieg badania USG piersi
Badanie USG piersi jest całkowicie bezbolesne i trwa około 15-30 minut. Przebiega w kilku prostych etapach, które nie powinny budzić żadnych obaw.
Podczas badania leżysz na plecach z uniesionym ramieniem po badanej stronie. Lekarz nakłada na skórę piersi bezbarwny żel, który poprawia przewodzenie fal ultradźwiękowych. Głowica USG jest delikatnie przesuwana po powierzchni piersi zgodnie z określonym schematem, obejmującym wszystkie obszary gruczołu sutkowego.
Specjalista bada nie tylko tkankę piersiową, ale również okoliczne węzły chłonne w pachach, które mogą być pierwszym miejscem rozprzestrzeniania się ewentualnych zmian nowotworowych. W trakcie badania lekarz może poprosić o zmianę pozycji lub wykonanie głębszego wdechu.
Po zakończeniu badania wycierasz pozostały żel papierowym ręcznikiem, a lekarz przygotowuje opisową dokumentację z załączonymi zdjęciami charakterystycznych obszarów.
Co pokazuje USG piersi – interpretacja wyników
USG piersi pozwala na rozpoznanie różnorodnych zmian w tkance gruczołu sutkowego. Doświadczony specjalista może ocenić charakter zmiany już podczas badania, choć ostateczna diagnoza często wymaga dodatkowych badań.
Zmiany łagodne najczęściej wykrywane w USG to:
- Torbiele – okrągłe, wypełnione płynem struktury o gładkich brzegach
- Włókniaki – lite, dobrze odgraniczone guzki o regularnych konturach
- Gruczolakowłókniaki – zmiany mieszane, łączące cechy gruczolaka i włókniaka
- Tłuszczaki – zmiany zbudowane z tkanki tłuszczowej
Zmiany budzące podejrzenia charakteryzują się nieregularnymi brzegami, niejednolitą strukturą wewnętrzną i wzmożonym ukrwieniem widocznym w badaniu Doppler. Takie obserwacje wymagają dalszej diagnostyki.
USG piersi a inne badania obrazowe
USG piersi nie zastępuje mammografii, ale doskonale ją uzupełnia. Każda z tych metod ma swoje mocne strony i ograniczenia.
Mammografia przewyższa USG w wykrywaniu mikrozwapnień, które mogą być pierwszym objawem raka piersi. Z kolei USG jest lepsze od mammografii u kobiet z gęstą tkanką gruczołową, gdzie promienie rentgenowskie mają ograniczoną penetrację.
W przypadkach szczególnie skomplikowanych lub u kobiet wysokiego ryzyka może być zalecony rezonans magnetyczny piersi, który oferuje najdokładniejszy obraz, ale jest znacznie droższy i mniej dostępny.
Bezpieczeństwo i ograniczenia USG piersi
USG piersi jest całkowicie bezpieczne – nie wykorzystuje promieniowania jonizującego i można je bezpiecznie wykonywać nawet kilka razy w roku. Jest to szczególnie ważne dla młodych kobiet, kobiet w ciąży i karmiących.
Głównym ograniczeniem USG jest jego operator-zależność – jakość badania w dużym stopniu zależy od doświadczenia osoby je wykonującej. Dodatkowo, USG może mieć trudności z wykryciem bardzo małych zmian lub tych zlokalizowanych głęboko w tkance.
Mikrozwapnienia charakterystyczne dla niektórych nowotworów są trudne do uchwycenia w USG, dlatego u kobiet po 40. roku życia nie zastępuje ono mammografii profilaktycznej.
Koszty i dostępność USG piersi
Koszt prywatnego USG piersi waha się od 100 do 250 złotych, w zależności od regionu i renomy placówki. W ramach NFZ badanie jest refundowane przy przedstawieniu odpowiedniego skierowania od lekarza pierwszego kontaktu lub ginekologa.
Czas oczekiwania na badanie w systemie publicznym może wynosić od kilku tygodni do kilku miesięcy. W sytuacjach pilnych lub niepokojących objawach warto rozważyć skorzystanie z usług prywatnych, gdzie badanie można wykonać nawet tego samego dnia.
Kiedy natychmiast skontaktować się z lekarzem
Niektóre objawy wymagają pilnej konsultacji medycznej i nie mogą czekać na rutynowe badania profilaktyczne.
Natychmiast udaj się do lekarza, gdy zauważysz:
- Twardy, niebolesny guzek w piersi
- Zmiany skóry przypominające skórkę pomarańczy
- Wcięcie lub wciągnięcie brodawki sutkowej
- Krwistą wydzielinę z brodawki
- Znaczną asymetrię piersi, która pojawiła się nagle
- Powiększone, twarde węzły chłonne w pasze
Pamiętaj o regularnym samobadaniu piersi – wykonuj je raz w miesiącu, najlepiej tydzień po zakończeniu miesiączki. Większość zmian w piersiach kobiety wykrywają same podczas codziennych czynności.
Podsumowanie
USG piersi to nowoczesne, bezpieczne i skuteczne narzędzie diagnostyczne, które może znacząco przyczynić się do wczesnego wykrywania chorób piersi. Regularne badania profilaktyczne, dostosowane do wieku i czynników ryzyka, to inwestycja w zdrowie, która może uratować życie.
Nie lekceważ niepokojących objawów i pamiętaj, że wczesne wykrycie zmian nowotworowych daje szanse na całkowite wyleczenie w ponad 90% przypadków. USG piersi w połączeniu z regularnym samobadaniem i mammografią tworzy kompleksowy system opieki nad zdrowiem piersi.
Źródła:
- American Cancer Society. Breast Cancer Early Detection and Diagnosis. 2024.
- European Society of Breast Imaging. Guidelines for Breast Ultrasound. 2023.
- Narodowy Fundusz Zdrowia. Program Profilaktyki Raka Piersi. 2024.
- World Health Organization. Guide to cancer early diagnosis. Geneva: WHO Press; 2024.
- Polish Society of Gynecologists and Obstetricians. Recommendations for breast cancer screening. 2024.
