Sauna to znacznie więcej niż tylko przyjemny sposób na relaks. Coraz więcej badań naukowych potwierdza, że regularne korzystanie z tego starożytnego wynalazku Skandynawów może znacząco wspierać nasze zdrowie. Jednak jak każda terapia, sauna ma swoje wskazania i przeciwwskazania, o których warto wiedzieć przed pierwszą wizytą.
Spis treści
Jak sauna wpływa na nasz organizm
Gdy wchodzimy do rozgrzanego pomieszczenia sauny, nasz organizm uruchamia szereg fascynujących mechanizmów obronnych. Temperatura ciała wzrasta, co powoduje rozszerzenie naczyń krwionośnych i przyspieszenie pracy serca. Puls może wzrosnąć nawet do 100-150 uderzeń na minutę – podobnie jak podczas umiarkowanego wysiłku fizycznego.
W odpowiedzi na wysoką temperaturę organizm zaczyna intensywnie się pocić, by ochłodzić ciało. Jednocześnie zwiększa się produkcja czerwonych krwinek, co poprawia transport tlenu, a układ nerwowy uwalnia endorfiny – naturalne substancje przeciwbólowe i poprawiające nastrój.
„Mężczyźni korzystający z sauny 4-7 razy w tygodniu mają o 50% mniejsze ryzyko śmierci z przyczyn sercowo-naczyniowych w porównaniu do osób korzystających z niej raz w tygodniu” – wyniki 20-letnich badań fińskich na grupie ponad 2300 mężczyzn.
Potwierdzone korzyści zdrowotne
Wsparcie dla serca i naczyń krwionośnych
Największe korzyści sauna przynosi układowi krążenia. Badania europejskie wykazały, że osoby korzystające z sauny 2-3 razy w tygodniu zmniejszają ryzyko śmierci z przyczyn sercowo-naczyniowych o około 30%, a te korzystające 4 lub więcej razy – nawet o 50%.
Regularne saunowanie:
- Obniża ciśnienie krwi dzięki rozszerzaniu naczyń
- Poprawia elastyczność tętnic i krążenie obwodowe
- Zmniejsza ryzyko zawału serca i udaru mózgu
- Wspomaga regenerację po wysiłku fizycznym
Wzmocnienie odporności
Wysokie temperatury stymulują produkcję białych krwinek, które są pierwszą linią obrony naszego organizmu przed infekcjami. Osoby regularnie korzystające z sauny chorują rzadziej na przeziębienia i inne infekcje górnych dróg oddechowych.
Korzyści dla mięśni i stawów
Ciepło sauny rozluźnia napięte mięśnie i poprawia ich ukrwienie, co przyspiesza regenerację po treningu. Dla osób z problemami reumatycznymi sauna może przynosić ulgę w bólu stawów, szczególnie gdy choroba jest w fazie remisji.
Poprawa samopoczucia
Sauna ma udowodniony wpływ na zdrowie psychiczne. Zmniejsza poziom kortyzolu (hormonu stresu) i zwiększa produkcję endorfin, co przekłada się na lepszy nastrój i jakość snu.
Rodzaje saun i ich specyfika
| Rodzaj sauny | Temperatura | Wilgotność | Czas sesji | Charakterystyka |
|---|---|---|---|---|
| Sauna fińska (sucha) | 40-110°C | 10-20% | 10-20 minut | Klasyczna, suche gorące powietrze |
| Sauna mokra | 75-90°C | do 40% | 3 minuty | Polewanie kamieni wodą |
| Sauna parowa | 45-55°C | do 100% | do 10 minut | Wysoka wilgotność, łagodniejsza |
| Sauna infrared | 30-60°C | do 25% | 30 minut | Bezpośrednie nagrzewanie ciała |
Sauna infrared zasługuje na szczególną uwagę – dzięki niższym temperaturom mogą z niej korzystać osoby starsze, dzieci (pod nadzorem) i ci, którzy źle znoszą wysokie temperatury tradycyjnych saun.
Kiedy lepiej unikać sauny – przeciwwskazania
Mimo licznych korzyści, sauna nie jest wskazana dla wszystkich. Bezwzględne przeciwwskazania obejmują:
Choroby serca w fazie niestabilnej
- Świeży zawał serca (do 6 miesięcy)
- Niestabilna choroba wieńcowa
- Niestabilna choroba wieńcowa, niedawny zawał mięśnia sercowego i ciężka stenoza aortalna
- Niekontrolowane nadciśnienie tętnicze
- Ciężkie zaburzenia rytmu serca
Ciąża – sprawa kontrowersyjna
Długotrwałe podwyższenie temperatury ciała w pierwszym trymestrze ciąży może zwiększać ryzyko wad rozwojowych płodu, w tym defektów cewy nerwowej i serca. Większość lekarzy zaleca unikanie sauny w ciąży, szczególnie w pierwszym trymestrze.
Inne przeciwwskazania
- Epilepsja – wysokie temperatury mogą prowokować napady
- Choroby zakaźne z gorączką – dodatkowe obciążenie organizmu
- Jaskra – wzrost ciśnienia wewnątrzgałkowego
- Uzależnienie od alkoholu – ryzyko odwodnienia i problemów z termoregulacją
- Nowotwory – w przypadku niektórych rodzajów raka
Zasady bezpiecznego korzystania z sauny
Przygotowanie
- Skonsultuj się z lekarzem, jeśli masz problemy zdrowotne
- Nie pij alkoholu przed i podczas saunowania
- Zdejmij biżuterię – metal może się rozgrzać i poparzyć skórę
- Weź prysznic przed wejściem do sauny
Podczas sesji
- Rozpocznij od niższych temperatur i krótsza czasu (5-10 minut)
- Siedź lub leż na ręczniku z powodów higienicznych
- Słuchaj swojego organizmu – wyjdź, gdy poczujesz się źle
- Pozostań w saunie nago lub w ręczniku – syntetyczne stroje mogą utrudniać pocenie
Po wyjściu z sauny
- Ochłódź ciało stopniowo – zacznij od letniej wody, przechodząc do chłodnej
- Uzupełnij płyny – wypij co najmniej szklankę wody
- Odpoczywaj między sesjami – minimum 15-20 minut przerwy
Jak często korzystać z sauny
Dla początkujących: 1-2 razy w tygodniu, sesje 10-15 minut Dla doświadczonych: 3-4 razy w tygodniu, sesje do 20 minut
Optymalne korzyści zdrowotne: badania sugerują 4-7 sesji tygodniowo
Pamiętaj, że regulność jest ważniejsza niż intensywność. Lepiej krótsze, ale częstsze wizyty niż rzadkie, długie sesje.
Sauna a różne grupy wiekowe
Dzieci: Mogą korzystać z sauny od 3. roku życia, ale tylko pod nadzorem dorosłych, w niższych temperaturach i znacznie króciej (3-5 minut).
Seniorzy: Sauna może być szczególnie korzystna dla osób starszych ze względu na poprawę krążenia i łagodzenie dolegliwości stawów. Wymagana jest jednak ostrożność i stopniowe przyzwyczajanie organizmu.
Sportowcy: Sauna to doskonałe narzędzie regeneracji, ale należy unikać jej bezpośrednio przed treningiem – może obniżyć wydolność.
Najczęstsze mity o saunie
Mit 1: „Sauna odchudza” Prawda: Tracisz głównie wodę, nie tłuszcz. Po uzupełnieniu płynów waga wraca do normy.
Mit 2: „Im dłużej w saunie, tym lepiej” Prawda: Zbyt długie sesje mogą prowadzić do przegrzania i odwodnienia. Jakość ważniejsza niż ilość.
Mit 3: „Sauna czyści organizm z toksyn” Prawda: Pot składa się głównie z wody i soli. Detoksykację przeprowadzają wątroba i nerki, nie skóra.
Praktyczne wskazówki
Wybór odpowiedniej sauny
- Zwróć uwagę na higienę – ławki powinny być regularnie czyszczone
- Sprawdź wentylację – powietrze nie może być stęchłe
- Upewnij się co do temperatury – powinna być mierzona i kontrolowana
- Obecność ratownika w saunach publicznych to dodatkowy atut
Pierwszy raz w saunie
- Wybierz godziny mniej zatłoczone
- Nie idź sam – towarzysz to dodatkowe bezpieczeństwo
- Zacznij od 5-8 minut w niższej temperaturze
- Nie forsuj się – wyjdź, gdy poczujesz dyskomfort
Podsumowanie
Sauna to potężne narzędzie wspierające zdrowie, szczególnie układu sercowo-naczyniowego i odpornościowego. Regularne korzystanie może znacząco zmniejszyć ryzyko chorób serca i poprawić ogólną kondycję organizmu.
Kluczem do sukcesu jest rozważne podejście – rozpoczęcie od krótkich sesji, stopniowe zwiększanie intensywności i bezwzględne przestrzeganie przeciwwskazań. Jeśli masz jakiekolwiek wątpliwości dotyczące swojego stanu zdrowia, przed pierwszą wizytą w saunie skonsultuj się z lekarzem.
Pamiętaj: sauna to uzupełnienie, nie zastąpienie zdrowego stylu życia. Najlepsze rezultaty osiągniesz łącząc regularne saunowanie ze zrównoważoną dietą i aktywnością fizyczną.
Źródła:
¹ Laukkanen, T., Khan, H., Zaccardi, F., & Laukkanen, J. A. (2015). Association between sauna bathing and fatal cardiovascular and all-cause mortality events. JAMA Internal Medicine, 175(4), 542-548.
² Laukkanen, T., Kunutsor, S., Kauhanen, J., & Laukkanen, J. A. (2017). Sauna bathing is inversely associated with dementia and Alzheimer’s disease in middle-aged Finnish men. Age and Ageing, 46(2), 245-249.
³ Kunutsor, S. K., Laukkanen, T., & Laukkanen, J. A. (2018). Cardiovascular and other health benefits of sauna bathing: a review of the evidence. Mayo Clinic Proceedings, 93(8), 1111-1121.
⁴ American College of Obstetricians and Gynecologists. (2024). Committee Opinion: Hot Tub and Sauna Use During Pregnancy. Obstetrics & Gynecology.
⁵ Harvard Health Publishing. (2023). The health benefits of sweating it out in a sauna. Harvard Medical School.
⁶ Zaccardi, F., Laukkanen, T., Willeit, P., Kunutsor, S. K., Kauhanen, J., & Laukkanen, J. A. (2017). Sauna bathing and incident hypertension: a prospective cohort study. American Journal of Hypertension, 30(11), 1120-1125.
