Terapia Gestalt to humanistyczne podejście psychoterapeutyczne, które koncentruje się na zwiększaniu samoświadomości i budowaniu autentycznych relacji. Dzięki pracy z doświadczeniem „tu i teraz” pomaga odnaleźć kontakt ze sobą i zrozumieć własne potrzeby, emocje oraz sposób funkcjonowania w relacjach z innymi.
Spis treści
Najważniejsze informacje w skrócie
- Geneza i istota metody: Terapia Gestalt została stworzona w latach 40. i 50. XX wieku przez Fritza Perlsa, Laurę Perls i Paula Goodmana. Nazwa pochodzi z niemieckiego słowa „gestalt”, oznaczającego całość lub ukształtowaną strukturę. To podejście należy do nurtu psychologii humanistycznej i traktuje człowieka holistycznie – jako integralną całość ciała, umysłu i emocji.
- Główny cel terapeutyczny: Centralnym punktem jest rozwijanie świadomości (awareness) – zdolności do zauważania tego, co dzieje się w nas i wokół nas w danym momencie. Terapia koncentruje się na obecnym doświadczeniu („tu i teraz”) oraz na autentycznym kontakcie ze sobą i innymi ludźmi.
- Skuteczność potwierdzona badaniami: Badania naukowe pokazują, że terapia Gestalt jest równie skuteczna jak inne uznane metody psychoterapii, w tym terapia poznawczo-behawioralna. Pomaga w leczeniu depresji, zaburzeń lękowych, PTSD oraz w poprawie jakości relacji interpersonalnych.
Kim byli twórcy terapii Gestalt?
Terapia Gestalt narodziła się z buntu przeciwko klasycznej psychoanalizie. Jej głównym twórcą był Fritz Perls (1893-1970) – niemiecki psychiatra i psychoanalityk pochodzenia żydowskiego, który w 1933 roku uciekł przed nazizmem do Afryki Południowej, a później osiedlił się w Stanach Zjednoczonych.
Równie istotną rolę w kształtowaniu tej metody odegrała Laura Perls (1905-1990), żona Fritza, która wniosła do terapii wpływy filozofii egzystencjalnej, fenomenologii oraz psychologii postaci. Laura studiowała u takich myślicieli jak Martin Buber i Paul Tillich, co znacząco wpłynęło na relacyjny wymiar terapii Gestalt.
Trzecim współtwórcą był Paul Goodman – pisarz i intelektualista, który sformułował teoretyczne podstawy metody. W 1951 roku ukazała się przełomowa publikacja „Gestalt Therapy: Excitement and Growth in the Human Personality”, uznawana za moment oficjalnych narodzin tej formy psychoterapii. W 1952 roku Perlsowie założyli w Nowym Jorku pierwszy Instytut Gestalt, prowadzony początkowo w ich własnym mieszkaniu.
Fundamenty filozoficzne terapii Gestalt
Holistyczne spojrzenie na człowieka
Terapia Gestalt wychodzi z przekonania, że nie można rozpatrywać człowieka w oderwaniu od kontekstu jego życia. Ciało, umysł, emocje i środowisko tworzą nierozdzielną całość. To podejście jest bliskie teorii pola Kurta Lewina – człowiek i jego otoczenie wzajemnie się warunkują i tworzą jeden system.
Każde doświadczenie jest przeżywane przez całą osobę. Gdy opowiadasz o trudnej sytuacji, nie tylko myślisz o niej – odczuwasz ją również w ciele (napięcie w karku, ścisk w żołądku), przeżywasz emocjonalnie (lęk, gniew, smutek) i reagujesz behawioralnie (wycofanie się lub atak).
Fenomenologia – skupienie na doświadczeniu
Fenomenologiczny charakter terapii Gestalt oznacza, że terapeuta nie interpretuje twoich przeżyć z pozycji eksperta. Nie mówi ci, co „naprawdę” czujesz ani dlaczego tak się zachowujesz. Zamiast tego wspiera cię w bezpośrednim doświadczaniu tego, co się dzieje – tu i teraz.
To podejście różni się od psychoanalizy, która szuka ukrytych znaczeń i nieświadomych motywów. W Gestalt liczy się twoje własne, subiektywne doświadczenie w obecnej chwili. Pytanie brzmi nie „dlaczego?”, ale „co?” i „jak?” – co teraz czujesz, jak to przeżywasz, gdzie odczuwasz to w ciele.
Odpowiedzialność i sprawczość
Jedną z podstawowych zasad terapii Gestalt jest przyjmowanie odpowiedzialności za własne wybory, reakcje i sposób bycia w świecie. Nie chodzi o obwinianie siebie, ale o rozpoznanie własnej sprawczości.
Zamiast mówić „To mnie złości” – uczysz się mówić „Złoszczę się”. Zamiast „Muszę to zrobić” – „Wybieram to zrobić” lub „Nie chcę tego robić”. Ten pozornie drobny zwrot językowy odzwierciedla głęboką zmianę w postrzeganiu siebie – z ofiary okoliczności w osobę, która ma wybór.
Świadomość jako klucz do zmiany
Podstawowym narzędziem terapeutycznym w Gestalt jest świadomość – zdolność do zauważania i nazywania tego, co dzieje się w nas i wokół nas. Fritz Perls twierdził, że sama świadomość ma moc uzdrawiającą. Gdy w pełni zdajesz sobie sprawę ze swoich wzorców, pragnień i lęków, naturalnie zaczynasz podejmować zdrowsze decyzje.
Zasada „tu i teraz”
Choć przeszłość ma znaczenie, w terapii Gestalt pracuje się z nią tylko w kontekście tego, jak wpływa na twoje obecne funkcjonowanie. Nie analizuje się wspomnień jako oderwanych historii – eksploruje się, jak tamte doświadczenia żyją w tobie dzisiaj.
Gdy opowiadasz o konflikcie z rodzicem z dzieciństwa, terapeuta może zapytać: „Co teraz czujesz, gdy o tym mówisz?” lub „Gdzie w ciele odczuwasz tę złość?”. To przeniesienie uwagi z analizowania przeszłości na doświadczanie teraźniejszości.
Trzy strefy świadomości
Terapia Gestalt rozróżnia trzy obszary, na które może być skierowana świadomość:
- Strefa zewnętrzna – to, co dociera do ciebie przez zmysły (dźwięki, obrazy, zapachy, dotyk)
- Strefa wewnętrzna – doznania cielesne, emocje, impulsy, odczucia fizjologiczne
- Strefa środkowa – myśli, wspomnienia, fantazje, interpretacje
Zdrowa świadomość swobodnie przepływa między tymi trzema strefami. Problem pojawia się, gdy utkniesz w jednej z nich – na przykład gdy ciągle „siedzisz w głowie” (strefa środkowa), tracąc kontakt z ciałem i otoczeniem.
Figura i tło – jak organizujemy doświadczenie
Jedną z centralnych koncepcji w terapii Gestalt jest relacja figury i tła. W każdym momencie coś wysuwa się na pierwszy plan naszej uwagi (staje się figurą), podczas gdy reszta doświadczenia pozostaje w tle.
Na przykład – gdy jesteś głodny, myśl o jedzeniu staje się dominującą figurą, wszystko inne schodzi na dalszy plan. Po zjedzeniu posiłku ta potrzeba zostaje zaspokojona, figura rozpływa się w tło, a na pierwszy plan może wysunąć się inna potrzeba – zmęczenie, potrzeba kontaktu z innymi, chęć aktywności.
Zdrowe funkcjonowanie to płynny proces tworzenia i domykania figur. Problemy zaczynają się, gdy:
- Figura nie może się wyłonić (nie wiesz, czego potrzebujesz)
- Figura nie może się domknąć (potrzeba pozostaje niezaspokojona)
- Stare, niedomknięte figury blokują powstawanie nowych (niezakończone sprawy ciągle absorbują uwagę)
Cykl kontaktu – droga od potrzeby do zaspokojenia
Joseph Zinker, jeden z najważniejszych kontynuatorów terapii Gestalt, opisał cykl doświadczania (zwany też cyklem kontaktu lub cyklem samoregulacji), który pokazuje, jak organizm zaspokaja swoje potrzeby. Składa się on z następujących faz:
1. Wrażenie – pojawiają się niewyraźne doznania, „coś jest nie tak”, pojawia się jakieś pobudzenie w organizmie.
2. Świadomość – rozpoznajesz konkretną potrzebę, wiesz już, czego ci brakuje (pragnienia, głodu, bliskości, wypoczynku).
3. Mobilizacja – gromadzisz energię do działania, ciało się mobilizuje, pojawia się gotowość do ruchu.
4. Działanie – podejmujesz konkretne kroki, aby zaspokoić potrzebę, wchodzisz w interakcję ze środowiskiem.
5. Kontakt finalny – następuje zaspokojenie potrzeby, doświadczasz ulgi, satysfakcji.
6. Wycofanie – figura rozpada się, następuje odprężenie, możesz odpocząć, zanim wyłoni się kolejna potrzeba.
„Paradoksalnie, zmiana następuje wtedy, gdy człowiek staje się tym, kim jest, a nie wtedy, gdy próbuje stać się tym, kim nie jest” – Fritz Perls, twórca terapii Gestalt
W zdrowym funkcjonowaniu cykl przebiega płynnie, jedna potrzeba za drugą zostaje rozpoznana i zaspokojona. Problemy pojawiają się, gdy cykl jest przerywany na którymś z etapów.
Mechanizmy przerywania kontaktu
Terapia Gestalt zidentyfikowała charakterystyczne sposoby, w jakie przerywamy naturalny przepływ kontaktu ze sobą i światem. To mechanizmy obronne, które kiedyś pomogły nam przetrwać trudne sytuacje, ale dziś często ograniczają nasze funkcjonowanie.
Introjekt – polega na niekrytycznym przejmowaniu cudzych przekonań, zasad i wartości. „Przełykasz” je w całości, nie przetwarzając i nie sprawdzając, czy ci pasują. Przykład: funkcjonujesz według zasad „musisz być silny”, „nie można pokazywać słabości”, choć te przekonania cię duszą.
Projekcja – przypisujesz innym ludziom lub sytuacjom swoje własne, nieuświadomione cechy, uczucia czy pragnienia. Przykład: mówisz „Oni na mnie patrzą krytycznie”, choć w rzeczywistości to ty sam jesteś wobec siebie krytyczny.
Retroflekcja – kierujesz do siebie to, co chciałbyś skierować do kogoś innego. Zamiast wyrazić złość na osobę, która cię skrzywdziła, gniewasz się na siebie. Zamiast poprosić innych o pomoc, sam siebie „zmuszasz” do działania.
Konfluencja – zatracasz granice między sobą a innymi, nie odróżniasz swoich potrzeb od cudzych. Przykład: automatycznie przejmujesz emocje partnera, nie wiedząc już, co jest twoje, a co jego.
Defleksja – unikasz bezpośredniego kontaktu poprzez rozpraszanie uwagi, żartowanie, zmienianie tematu lub gadulstwo. Zamiast przeżyć emocję, „obgadywasz” ją.
Egotyzm – nadmierna samoobserwacja i kontrola, która paradoksalnie uniemożliwia spontaniczny kontakt. Ciągle monitorujesz, jak wypadasz, co mówisz, jak się zachowujesz, przez co nie jesteś autentycznie obecny.
Relacja jako przestrzeń wzrostu
W terapii Gestalt relacja między terapeutą a klientem jest nie tylko narzędziem terapeutycznym – sama w sobie ma moc uzdrawiającą. To przestrzeń, w której możesz doświadczyć autentycznego kontaktu, być widzianym i przyjętym bez warunków.
Dialog „ja-ty”
Inspirując się filozofią Martina Bubera, terapeuci Gestalt dążą do relacji „ja-ty” – spotkania dwóch równorzędnych osób. Terapeuta nie stawia się ponad tobą jako ekspert, który wie lepiej. Spotyka się z tobą jako człowiek z człowiekiem, przy czym zachowuje profesjonalne granice i odpowiedzialność za proces terapeutyczny.
Ta relacja staje się lustrem, w którym możesz zobaczyć swoje wzorce relacyjne. Może się okazać, że w kontakcie z terapeutą powtarzasz te same schematy, które zna z innych relacji – wycofujesz się, próbujesz wszystkim sterować, nadmiernie się dostosowujesz lub atakujesz.
Praca z relacją „tu i teraz”
Gdy pojawia się napięcie lub trudność w relacji z terapeutą, nie omija się tego milczeniem. Przeciwnie – staje się to cennym materiałem do pracy. Terapeuta może powiedzieć: „Zauważam, że od kilku minut unikasz mojego spojrzenia. Co się teraz dzieje?”.
Taka praca wymaga odwagi i od klienta, i od terapeuty. Pozwala jednak na doświadczenie czegoś wyjątkowego – bezpiecznego miejsca, w którym możesz być autentyczny, wyrażać trudne emocje i eksperymentować z nowymi sposobami bycia w relacji.
Metody i techniki pracy terapeutycznej
Eksperymenty gestaltowskie
Serce terapii Gestalt stanowią eksperymenty – zaproszenia do wypróbowania nowych sposobów doświadczania siebie. To nie są gotowe ćwiczenia stosowane schematycznie, ale twórcze propozycje wyrastające z konkretnej sytuacji w sesji.
Technika pustego krzesła to najsłynniejsza metoda Gestalt. Siadasz naprzeciwko pustego krzesła i wyobrażasz sobie na nim osobę, z którą masz niedokończoną sprawę (rodzica, byłego partnera), lub część siebie (wewnętrznego krytyka, przestraszone dziecko). Prowadzisz dialog, czasem zmieniając miejsca – siadając na „drugim” krześle i odpowiadając z perspektywy drugiej strony.
To pozwala usłyszeć różne głosy w sobie, zobaczyć sytuację z wielu perspektyw i często doprowadzić do integracji konfliktujących części osobowości.
Praca z ciałem i gestami
Terapeuci Gestalt są bardzo uważni na język ciała. Gdy opowiadasz o trudnej sytuacji i zaciskasz pięści, terapeuta może zaprosić cię, byś zwrócił uwagę na ten gest. „Co chce zrobić ta pięść?” – takie pytanie może otworzyć drzwi do nieuświadomionej złości.
Przesadzanie to technika polegająca na świadomym wzmacnianiu jakiegoś gestu lub reakcji. Jeśli nieświadomie wzruszasz ramionami mówiąc „To nie ma znaczenia”, terapeuta może poprosić, byś zrobił to mocniej, z przesadą. Często prowadzi to do odkrycia prawdziwej emocji ukrytej za bagatelizowaniem.
Praca z językiem i komunikacją
W Gestalt zwraca się uwagę na sposób, w jaki mówisz. Drobne zmiany językowe mogą prowadzić do głębokich przesunięć w świadomości:
- Zamiast „To mnie denerwuje” – „Denerwuję się, gdy…”
- Zamiast „Nie mogę” – „Nie chcę” lub „Boję się”
- Zamiast „Trzeba”, „Powinno się” – „Ja chcę”, „Ja wybieram”
- Zamiast pytań retorycznych – jasne stwierdzenia („Czy to nie jest straszne?” → „Boję się tego”)
Te zmiany pomagają odzyskać poczucie sprawczości i odpowiedzialności za własne doświadczenie.
Praca z marzeniami sennymi
W odróżnieniu od psychoanalizy, w Gestalt sen nie jest traktowany jako symbol do interpretacji. Każdy element snu – osoba, przedmiot, krajobraz – jest postrzegany jako projekcja części ciebie. Praca polega na wcielaniu się w te elementy i odkrywaniu, co mają ci do powiedzenia.
Gdy śnisz o wielkim, groźnym psie, terapeuta może poprosić cię, byś „został” tym psem – przyjął jego postawę, mówił jego głosem. Co chce ci powiedzieć ta część ciebie? Jaką potrzebę reprezentuje?
Przebieg procesu terapeutycznego
Terapia Gestalt nie ma sztywnego scenariusza. Każda sesja jest inna, bo wyrasta z tego, co przyniesiesz w danym momencie. Jest jednak pewna logika procesu.
Na początku budujecie z terapeutą relację opartą na zaufaniu. Bez tego trudno się otworzyć. Terapeuta poznaje nie tylko twoją historię, ale przede wszystkim sposób, w jaki funkcjonujesz – jak wchodzisz w kontakt, jak się wycofujesz, czego unikasz.
W miarę pogłębiania terapii rośnie świadomość własnych wzorców, emocji, potrzeb i mechanizmów obronnych. Zaczynasz rozpoznawać, jak przerywasz kontakt ze sobą i innymi. To może być bolesny proces – widzisz, jak sam sobie szkodzisz, jak powtarzasz te same błędy.
Następnie przychodzi faza eksperymentowania z nowymi sposobami bycia. W bezpiecznej przestrzeni terapii możesz wypróbować inne reakcje – wyrazić złość zamiast ją tłumić, poprosić o pomoc zamiast wszystko dźwigać samemu, powiedzieć „nie” zamiast się zgadzać.
Z czasem te nowe doświadczenia zaczynasz przenosić do życia codziennego. Zmienia się sposób, w jaki komunikujesz się z bliskimi, reagujesz na stres, podejmujesz decyzje. Stajesz się bardziej sobą – autentyczny, świadomy, obecny.
Terapia może trwać kilka miesięcy lub kilka lat – to zależy od twoich celów i potrzeb. Nie ma tu presji czasu ani porównywania się z innymi.
Dla kogo jest terapia Gestalt?
Terapia Gestalt nie jest metodą dla każdego, ale może być szczególnie pomocna w określonych sytuacjach.
Warto ją rozważyć, gdy:
- Czujesz się oderwany od siebie, funkcjonujesz „na autopilocie”
- Masz trudność z rozpoznawaniem i wyrażaniem emocji
- Tłumisz gniew, smutek lub inne „niewygodne” uczucia
- Powtarzasz te same destructive wzorce w relacjach
- Masz poczucie wewnętrznego konfliktu, jakby różne części ciebie ciągnęły w przeciwnych kierunkach
- Chcesz nauczyć się stawiać granice i mówić „nie”
- Zmagasz się z lękiem, niepokojem, trudnością w relacjach interpersonalnych
- Szukasz terapii, która nie tylko analizuje, ale daje przestrzeń do bezpośredniego doświadczania i eksperymentowania
- Chcesz pracować nad rozwojem osobistym, nawet jeśli nie masz konkretnego „problemu”
Badania potwierdzają skuteczność terapii Gestalt w leczeniu depresji, zaburzeń lękowych, PTSD oraz w poprawie samooceny i jakości relacji. Systematyczny przegląd badań z 2019 roku pokazał, że terapia Gestalt jest równie efektywna jak terapia poznawczo-behawioralna, a w niektórych obszarach – szczególnie w rozwijaniu samoświadomości i rozwiązywaniu nieuświadomionych konfliktów emocjonalnych – może być nawet bardziej skuteczna.
Gestalt może nie być odpowiedni, jeśli:
- Szukasz szybkich, konkretnych rozwiązań i gotowych instrukcji postępowania
- Wolisz strukturalne, dyrektywne podejście terapeutyczne
- Znajdujesz się w ostrym kryzysie psychicznym wymagającym natychmiastowej interwencji
- Masz trudność z tolerowaniem intensywnych emocji (choć paradoksalnie terapia może właśnie w tym pomóc, wymaga to jednak stopniowego, ostrożnego podejścia)
Terapia Gestalt a inne nurty psychoterapii
Terapia Gestalt wyróżnia się na tle innych podejść kilkoma charakterystycznymi cechami.
W odróżnieniu od psychoanalizy, Gestalt nie koncentruje się na nieświadomych mechanizmach z dzieciństwa ani nie interpretuje twoich przeżyć z pozycji eksperta. Terapeuta nie „wie lepiej”, co naprawdę czujesz. Spotyka się z tobą jako równy partner w dialogu.
W porównaniu z terapią poznawczo-behawioralną, Gestalt nie pracuje głównie nad zmianą przekonań czy zachowań. Najpierw pyta: co czujesz, jak to czujesz, gdzie to czujesz w ciele. Zmiana nie przychodzi przez ćwiczenie nowych reakcji, ale przez głębsze rozumienie siebie i integrację doświadczenia.
W CBT terapeuta często zadaje pracę domową – schematy do wypełnienia, techniki do przećwiczenia. W Gestalt pracujesz z tym, co pojawia się tu i teraz na sesji. Czasem to słowo, czasem cisza, czasem łzy. Czasem napięcie w karku albo drżenie dłoni. Wszystko to jest ważne i staje się materiałem do pracy.
W odróżnieniu od terapii systemowej, która analizuje twoje miejsce w sieci rodzinnej, Gestalt kieruje uwagę na to, co robisz, gdy jesteś tu, w relacji z terapeutą. Może się okazać, że powielasz zachowania wyniesione z życia rodzinnego. Odkrywasz to nie przez analizę historii, tylko przez bezpośrednie doświadczenie w obecnej chwili.
Wspólne z innymi nurtami psychoterapii humanistycznej (jak terapia skoncentrowana na osobie Rogersa czy logoterapia Frankla) jest przekonanie, że masz w sobie naturalny potencjał do rozwoju. Nie jesteś zbiorem problemów do naprawienia. Nie jesteś pacjentem, który ma się wyleczyć. Jesteś człowiekiem, który może wzrastać, gdy znajdzie do tego odpowiednie warunki.
Jak znaleźć terapeutę Gestalt?
W Polsce główną organizacją zrzeszającą terapeutów Gestalt jest Polskie Towarzystwo Psychoterapii Gestalt (PTPG), które od 2005 roku wypracowuje standardy certyfikacji i wydaje Certyfikaty Psychoterapeuty zgodne z wymogami Ministerstwa Zdrowia.
Czym jest certyfikacja?
Certyfikat Psychoterapeuty PTPG to potwierdzenie, że terapeuta:
- Ukończył minimum 4-letnie szkolenie w psychoterapii Gestalt (co najmniej 1450 godzin)
- Odbył praktykę kliniczną pod superwizją
- Pracuje nad swoim rozwojem osobistym (własna terapia)
- Zdał egzamin przed niezależną komisją
- Przestrzega kodeksu etycznego
Certyfikat jest ważny przez 5 lat i wymaga recertyfikacji – potwierdzenia ciągłego rozwoju zawodowego, udziału w superwizji i szkoleniach.
Na co zwrócić uwagę przy wyborze terapeuty?
Kwalifikacje – sprawdź, czy terapeuta ma certyfikat PTPG lub EAGT (European Association for Gestalt Therapy). Lista certyfikowanych terapeutów dostępna jest na stronie gestaltpolska.org.pl.
Doświadczenie – zapytaj, jak długo terapeuta pracuje, czy ma doświadczenie z twoim typem trudności (lęk, depresja, problemy w relacjach, trauma).
„Chemia” w relacji – nawet najlepiej wykwalifikowany terapeuta nie pomoże, jeśli nie czujesz się z nim bezpiecznie. Pierwsze spotkanie to okazja, by sprawdzić, czy ta relacja ma szansę się rozwinąć. Ufaj swojej intuicji.
Kwestie praktyczne – koszt sesji, lokalizacja, dostępność terminów. Terapia Gestalt rzadko jest refundowana z NFZ, najczęściej odbywa się prywatnie. Koszt sesji waha się zazwyczaj od 150 do 300 zł za 50-60 minut, w zależności od lokalizacji i doświadczenia terapeuty.
Etyka i granice – profesjonalny terapeuta jasno określa warunki współpracy (kontrakt terapeutyczny), zachowuje tajemnicę zawodową, nie wchodzi w inne relacje z klientem poza terapeutyczną.
Podsumowanie
Terapia Gestalt to podejście, które traktuje cię serio – nie jako przypadek do rozwiązania, ale jako osobę zdolną do wzrostu i zmiany. Zamiast dawać gotowe odpowiedzi, stwarza przestrzeń, w której możesz je sam odnaleźć.
Pracując nad świadomością uczysz się rozpoznawać, co naprawdę czujesz, czego potrzebujesz, jak funkcjonujesz. Nie analizujesz tego z odległości – doświadczasz bezpośrednio, w bezpiecznej relacji z terapeutą.
Pracując nad relacjami odkrywasz swoje wzorce, granice, sposoby wchodzenia w kontakt i wycofywania się. W relacji terapeutycznej masz szansę eksperymentować z nowymi sposobami bycia z drugim człowiekiem – bardziej autentycznymi, spójnymi ze sobą.
Terapia Gestalt jest szczególnie odpowiednia dla osób, które:
- Czują się oderwane od siebie i swoich potrzeb
- Mają trudność z wyrażaniem emocji
- Powtarzają destrukcyjne wzorce w relacjach
- Szukają głębszego kontaktu ze sobą i innymi
- Pragną żyć bardziej świadomie i autentycznie
Badania naukowe potwierdzają jej skuteczność w leczeniu zaburzeń lękowych, depresji, PTSD oraz w poprawie jakości życia i relacji interpersonalnych.
Jeśli czujesz, że to, co przeczytałeś, do ciebie przemawia – warto rozważyć tę drogę. Zmiana nie polega na stawaniu się kimś innym. Zmiana to stawanie się bardziej sobą – pełnym, świadomym, autentycznym.
Przypisy i źródła
[1] Perls, F., Hefferline, R., & Goodman, P. (1951). Gestalt Therapy: Excitement and Growth in the Human Personality. New York: Julian Press.
[2] Brownell, P. (2010). Gestalt Therapy: A Guide to Contemporary Practice. New York: Springer Publishing Company.
[3] Strümpfel, U., & Goldman, R. (2019). Gestalt therapy. In D. Cain, K. Keenan, & S. Rubin (Eds.), Humanistic Psychotherapies: Handbook of Research and Practice (2nd ed., pp. 219-250). American Psychological Association. https://doi.org/10.1037/0000036-008
[4] Raffagnino, R., & Puddu, L. (2018). Gestalt therapy effectiveness: A systematic review of empirical evidence. Open Journal of Social Sciences, 6(6), 66-83. https://doi.org/10.4236/jss.2018.66008
[5] Brownell, P., Schulthess, P., & Roubal, J. (2015). Research in gestalt therapy: From modernism to postmodernism. British Gestalt Journal, 24(2), 6-19.
[6] Elliott, R., Watson, J. C., Goldman, R. N., & Greenberg, L. S. (2004). Learning Emotion-Focused Therapy: The Process-Experiential Approach to Change. Washington, DC: American Psychological Association.
[7] Polskie Towarzystwo Psychoterapii Gestalt. (2024). Standardy szkolenia i certyfikacji. Pobrano z: https://gestaltpolska.org.pl/certyfikacja/
[8] European Association for Gestalt Therapy. (2024). Training Standards and Ethical Guidelines. Pobrano z: https://www.eagt.org/
[9] Yontef, G. (1993). Awareness, Dialogue and Process: Essays on Gestalt Therapy. Highland, NY: Gestalt Journal Press.
[10] Zinker, J. (1977). Creative Process in Gestalt Therapy. New York: Brunner/Mazel.
[11] Kirchmann, S. (2016). Gestalt therapy and borderline personality disorder: Theory and practice. Gestalt Review, 20(3), 233-250.
[12] Francesetti, G., Gecele, M., & Roubal, J. (Eds.). (2013). Gestalt Therapy in Clinical Practice: From Psychopathology to the Aesthetics of Contact. Milan: FrancoAngeli.
Informacja dla czytelników: Artykuł ma charakter edukacyjny i nie zastępuje konsultacji z wykwalifikowanym specjalistą. Jeśli zmagasz się z problemami zdrowia psychicznego, skontaktuj się z psychologiem, psychoterapeutą lub psychiatrą.
