Planując wakacje za granicą, większość z nas skupia się na atrakcjach, pogodzie i bagażu. Jednak to, co naprawdę może zepsuć upragniony wypoczynek, to choroba zakaźna, której łatwo można było uniknąć dzięki odpowiednim szczepieniom. W różnych regionach świata czyhają różne zagrożenia epidemiologiczne, dlatego warto przemyśleć profilaktykę już na etapie planowania podróży.
Spis treści
Kiedy zacząć przygotowania?
Najlepszy moment na wizytę w poradni medycyny podróży to 6-8 tygodni przed wyjazdem. Ten czas jest potrzebny nie tylko na wykonanie szczepień, ale także na wytworzenie przez organizm odpowiedniej odporności. Niektóre szczepionki wymagają kilku dawek podawanych w określonych odstępach, więc wczesne planowanie jest kluczowe.
Szczepienia obowiązkowe – bez nich nie wjedziesz
Choć większość szczepień przed podróżą ma charakter zalecający, istnieją wyjątki, bez których po prostu nie przekroczysz granicy niektórych krajów.
Żółta febra to absolutne minimum dla osób podróżujących do 28 krajów Afryki i 13 krajów Ameryki Południowej. Po szczepieniu otrzymujesz Międzynarodową Książeczką Szczepień (tzw. żółtą książeczkę) – dokument tak samo ważny jak paszport. Szczepienie wykonane minimum 10 dni przed wyjazdem zapewnia dożywotnią odporność¹.
Meningokoki – szczepienie przeciwko grupom A, C, W, Y jest wymagane podczas pielgrzymek do Arabii Saudyjskiej, szczególnie w okresie Hadżdż i Umry.
Pobierz PDF z pełną listą zalecanych i obowiązkowych szczepień w zależności od kraju, do którego się udajesz
Gdzie się zaszczepić w różnych regionach świata
Azja Południowo-Wschodnia – raj dla patogenów
Podróżując do Tajlandii, Wietnamu, Kambodży czy Indonezji, przygotuj się na kontakt z chorobami praktycznie nieznanymi w Polsce. Japońskie zapalenie mózgu przenoszą komary, szczególnie aktywne w porze monsunowej. To choroba o wysokiej śmiertelności, więc szczepienie to nie opcja, lecz konieczność.
Wirusowe zapalenie wątroby typu A to najczęstsza choroba zakaźna wśród podróżnych. Można ją złapać jedząc nieumyte owoce, pijąc wodę z kranu czy próbując lokalnych przysmaków z ulicznych straganów. Szczepienie wykonane 2-4 tygodnie przed wyjazdem zapewnia wieloletnią ochronę².
Dur brzuszny przenosi się także drogą pokarmową i może skutecznie zrujnować wakacje. Szczególnie groźny w obszarach o niskich standardach sanitarnych.
Afryka – kontynent wyzwań zdrowotnych
Poza obowiązkową żółtą febą, podróżując po Afryce warto pomyśleć o hepatitis A – praktycznie we wszystkich krajach kontynentu ryzyko zakażenia jest wysokie. W pasie meningokokowym (od Senegalu po Etiopię) sezon suchy (grudzień-czerwiec) to czas szczególnie wysokiego ryzyka zakażenia meningokokami.
Planując safari lub inne aktywności z kontaktem ze zwierzętami, rozważ szczepienie przeciwko wściekliźnie. To choroba o niemal 100% śmiertelności, a dostęp do pomocy medycznej w głębi Afryki może być ograniczony.
Ameryka Środkowa i Południowa
Oprócz żółtej febry w obszarach endemicznych, hepatitis A to standard dla całego regionu. W rejonach wiejskich szczególnie istotny jest dur brzuszny. Niektóre kraje nadal borykają się z polio – chociaż to rzadkość, warto sprawdzić aktualną sytuację epidemiologiczną.
Europa Wschodnia i Rosja
Nie lekceważ podróży po „naszym” kontynencie. Kleszczowe zapalenie mózgu to realne zagrożenie w obszarach leśnych, szczególnie od wiosny do jesieni. W niektórych regionach Europy Wschodniej nadal występuje podwyższone ryzyko zakażenia hepatitis A.
Nie zapominaj o podstawach
Przed wyjazdem za granicę to idealny moment na sprawdzenie, czy masz aktualne szczepienia podstawowe:
| Szczepienie | Częstotliwość odświeżania | Uwagi |
|---|---|---|
| Tężec i błonica | Co 10 lat | Podstawa bezpieczeństwa w każdej podróży |
| MMR (odra, świnka, różyczka) | Jednorazowo u dorosłych | Szczególnie ważne dla kobiet w wieku rozrodczym |
| Polio | Według zaleceń WHO | Aktualne dla podróży do Afganistanu, Pakistanu |
| COVID-19 | Według aktualnych wytycznych | Sprawdzaj wymagania kraju docelowego |
Praktyczne aspiekty szczepień
Gdzie się zaszczepić? Nie potrzebujesz skierowania do poradni medycyny podróży. Wiele szczepień można wykonać u lekarza rodzinnego, ale dla podróży egzotycznych lepiej skonsultować się ze specjalistą.
Ile to kosztuje? Część szczepień jest refundowana przez NFZ (szczególnie te z Kalendarza Szczepień Ochronnych), inne to koszt prywatny – od kilkudziesięciu do kilkuset złotych za dawkę.
Przeciwwskazania to przede wszystkim ciąża (dla szczepionek żywych), ciężka immunosupresja oraz ostre infekcje. W razie wątpliwości zawsze skonsultuj się z lekarzem.
Szczepienia to inwestycja, nie wydatek
Koszt szczepień może wydawać się znaczny, ale porównaj go z kosztami leczenia egzotycznej choroby, ewakuacji medycznej czy po prostu zmarnowanych wakacji. Większość szczepień zapewnia długotrwałą odporność, więc to inwestycja na wiele lat podróży.
Pamiętaj, że nawet najlepsze ubezpieczenie turystyczne nie pomoże, jeśli choroba można było przewidzieć i jej zapobiec. Szczepienia to nie paranoja, to rozsądek i szacunek dla własnego zdrowia.
Źródła:
- Główny Inspektorat Sanitarny – Zalecenia dotyczące szczepień dla podróżujących: https://gis.gov.pl
- Narodowy Instytut Zdrowia Publicznego PZH – Kalendarz Szczepień Ochronnych: https://pzh.gov.pl
- Ministerstwo Zdrowia – Informacje epidemiologiczne dla podróżujących: https://gov.pl/web/zdrowie
